Haydar Alirza oğlu Aliyev (10 Mayıs 1923 – 12 Aralık 2003) Sovyetler Birliği’nin yüksek devlet adamı ve Azerbaycan’ın üçüncü Cumhurbaşkanı. 10 Ekim 1993 – 31 Ekim 2003 tarihleri arasında görev yapmıştır.
Azerbaycan SSC’nin Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nde doğmuştur. 1939’da Nahçıvan Pedagoji Teknik Lisesi’ni bitirdikten sonra Azerbaycan Sanayi Enstitüsü, Mimarlık Fakültesi’nden mezun olmuştur. 1957’de ise, Azerbaycan Devlet Üniversitesi tarih bölümünü bitirmiştir.
1941’de Nahçıvan ÖSSC’nin Halk İşçileri Komiserliği, 1944’te ise KGB tarafından görevlendirilmiştir. O zamandan itibaren Sovyet devlet istihbaratı dahilinde farklı vazifelerde çalışan Haydar Aliyev, general rütbesine kadar yükselmiş ve 1967 yılında Azerbaycan SSC Devlet Güvenlik Komitesinin başkanı olarak görevlendirilmiştir.
Azerbaycan Komünist Partisi Merkezi Komitesi’nin 1969 Temmuz plenumunda Haydar Aliyev komitenin birinci katibi seçilerek devletin rehberi olmuştur. 1982 Aralık ayında Sovyet İttifakı Komünist Partisi Merkezi Komitesi Siyasi Bürosu’nun üyesi seçilmiş, SSCB Bakanlar Kurulu başkanının birinci yardımcısı vazifesine yükseltilmiş ve SSCB’nin rehberlerinden biri olmuştur. Haydar Aliyev yirmi yıl süresince SSCB milletvekili olmuş, 5 yıl ise SSCB Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcılığı yapmıştır.
Haydar Aliyev 1987 Ekiminde Sovyet İttifakı Komünist Partisi Merkezi Komitesi Siyasi Bürosu’nun ve Mihail Gorbaçov’un talimatı ile görevlerinden alınmıştır.
20 Ocak 1990’da SSCB’nin Bakü’de yaptığı kanlı baskın ile ilgili olarak ertesi gün Azerbaycan’ın Moskova’daki konsolosluğunda beyanatla karşı çıkarak, Azerbaycan halkına karşı işlenmiş cinayetin teşkilatçılarının ve faillerinin cezalandırılmasını talep etmiştir. O, SSCB’nin dağıldığını görerek, 1991 Temmuz ayında Sovyetler Birliği Komünist Partisi’ni terketmiştir.
10 Mayıs 2003’te – Rusya’nın yüksek ödülü – Mukaddes Apostol Andrey Pervozvannı nişanı ile ödüllendirilmiştir.